Ataki ransomware – Czym są i jak się przed nimi bronić?

Czym jest atak ransomware?

Ransomware to rodzaj złośliwego oprogramowania (wirus, trojan, robak), którego głównym celem jest zaszyfrowanie plików użytkownika lub systemu komputerowego. Po zainfekowaniu urządzenia, ransomware blokuje dostęp do danych i żąda okupu (ransom) w zamian za ich odszyfrowanie. Termin "ransomware" pochodzi od angielskiego słowa "ransom", które oznacza okup. Zwykle cyberprzestępcy żądają okupu w kryptowalutach, ponieważ są one trudne do śledzenia i zapewniają anonimowość.

Atak ransomware może dotknąć zarówno pojedynczych użytkowników komputerów, jak i większe organizacje, w tym firmy i instytucje publiczne. W zależności od rodzaju ataku, skutki mogą być katastrofalne, prowadząc do utraty danych, zablokowania dostępu do systemów, a w niektórych przypadkach również do naruszenia poufności informacji. Niektóre rodzaje ransomware są w stanie zaszyfrować całą sieć komputerową, w tym bazę danych, a odzyskanie danych może być bardzo trudne, jeśli nie niemożliwe bez zapłacenia okupu.

Jak działają ataki ransomware?

Ataki ransomware są zazwyczaj przeprowadzane za pomocą różnych metod infekcji. Jedną z najczęstszych metod jest wysyłanie złośliwych załączników w e-mailach, które udają dokumenty lub pliki multimedialne. Po otwarciu takiego pliku złośliwe oprogramowanie zostaje uruchomione na komputerze ofiary i rozpoczyna szyfrowanie plików. Istnieją również inne metody, takie jak:

• Złośliwe strony internetowe i pop-upy – strony, które zawierają złośliwe skrypty, które automatycznie pobierają i uruchamiają ransomware na komputerze użytkownika.
• Exploity – ataki wykorzystujące luki w zabezpieczeniach oprogramowania, które pozwalają na zdalne zainstalowanie ransomware na komputerze bez zgody użytkownika.
• Ransomware as a Service (RaaS) – zjawisko, które pozwala przestępcom korzystać z gotowych narzędzi ransomware, sprzedawanych lub udostępnianych przez innych cyberprzestępców. To powoduje, że ataki stają się coraz bardziej powszechne.

Gdy ransomware zostanie uruchomione, rozpoczyna ono szyfrowanie plików na komputerze ofiary. Często szyfruje się tylko pliki, które mają wartość, takie jak dokumenty, zdjęcia, filmy, arkusze kalkulacyjne i bazy danych. Zaszyfrowane pliki stają się bezużyteczne bez klucza deszyfrującego. Po zakończeniu procesu szyfrowania ransomware wyświetla wiadomość z żądaniem okupu, w której przestępcy informują ofiarę o tym, że jej pliki zostały zaszyfrowane i mogą zostać odzyskane tylko po zapłaceniu określonej kwoty.

Jakie są konsekwencje ataków ransomware?

Ataki ransomware mogą prowadzić do poważnych konsekwencji, zarówno dla użytkowników indywidualnych, jak i dla firm i instytucji. Oto najważniejsze z nich:

1. Utrata dostępu do danych – to najczęstszy efekt ataku ransomware. Szyfrowanie plików przez złośliwe oprogramowanie oznacza, że użytkownicy nie mają dostępu do swoich dokumentów, zdjęć, filmów, prezentacji czy innych ważnych danych.
2. Utrata poufności danych – w niektórych przypadkach ransomware nie tylko szyfruje pliki, ale także je wykrada. Cyberprzestępcy mogą zatem przejąć dane użytkownika lub firm, które następnie mogą wykorzystać w celu wyłudzenia pieniędzy lub sprzedaży na czarnym rynku.
3. Utrata reputacji – dla firm, które doświadczyły ataku ransomware, skutki mogą być jeszcze poważniejsze. Poza utratą danych, mogą również ponieść straty finansowe związane z naprawą szkód oraz utratą reputacji. Klienci mogą stracić zaufanie do firmy, jeśli dowiedzą się, że nie zadbała ona odpowiednio o zabezpieczenia.
4. Straty finansowe – zapłacenie okupu, choć nie gwarantuje odzyskania danych, jest jednym ze sposobów, by spróbować rozwiązać problem. Jednakże nie ma gwarancji, że przestępcy dostarczą klucz deszyfrujący, a nawet jeśli to zrobią, mogą oni żądać kolejnego okupu. W przypadku dużych organizacji kwoty żądane przez cyberprzestępców mogą sięgać milionów dolarów.

Jak bronić się przed atakami ransomware?

Ochrona przed ransomware wymaga zastosowania wielowarstwowego podejścia, które obejmuje zarówno odpowiednią konfigurację oprogramowania i sprzętu, jak i świadomość użytkowników. Oto kilka kluczowych zasad, które mogą pomóc w obronie przed tym zagrożeniem:

1. Regularne tworzenie kopii zapasowych – najważniejszym krokiem w obronie przed ransomware jest posiadanie kopii zapasowych danych. Kopie powinny być przechowywane na zewnętrznych nośnikach (np. dyskach zewnętrznych) lub w chmurze, ale w sposób, który uniemożliwia dostęp ransomware do tych danych. Kopie zapasowe powinny być regularnie aktualizowane, by zapewnić, że będziemy mogli odzyskać dane w razie potrzeby.
2. Używanie oprogramowania antywirusowego i zapór sieciowych – zainstalowanie i regularne aktualizowanie oprogramowania antywirusowego jest kluczowe w ochronie przed ransomware. Oprogramowanie takie może wykryć i zablokować złośliwe pliki przed ich uruchomieniem. Zapory sieciowe (firewalle) także mogą pomóc w zabezpieczeniu urządzenia przed nieautoryzowanym dostępem.
3. Aktualizowanie systemów i oprogramowania – przestarzałe oprogramowanie i systemy operacyjne zawierają luki, które mogą być wykorzystywane przez ransomware. Regularne instalowanie aktualizacji systemowych oraz aktualizacja aplikacji i sterowników zabezpieczy urządzenie przed najnowszymi zagrożeniami.
4. Edukacja użytkowników – najwięcej ataków ransomware ma miejsce za sprawą nieostrożności użytkowników, którzy otwierają podejrzane załączniki lub klikają w linki w e-mailach phishingowych. Edukacja pracowników lub członków rodziny na temat zagrożeń i podstawowych zasad bezpieczeństwa online, takich jak nieotwieranie nieznanych załączników, nieklikanie w podejrzane linki i nieufność wobec nieznanych nadawców, jest kluczowa.
5. Zastosowanie autentykacji dwuskładnikowej (2FA) – autentykacja dwuskładnikowa (2FA) to dodatkowa warstwa zabezpieczeń, która zmniejsza ryzyko przejęcia kont użytkowników przez cyberprzestępców. Dzięki temu, nawet jeśli ktoś uzyska dostęp do hasła, nie będzie w stanie przejąć kontroli nad kontem bez drugiego składnika weryfikacji.
6. Izolowanie systemów krytycznych – w firmach warto izolować systemy, które przechowują wrażliwe dane, od reszty infrastruktury IT. Oznacza to, że w przypadku ataku ransomware, przestępcy nie będą mieli dostępu do całej sieci.
7. Monitoring i audyt – regularne monitorowanie systemów komputerowych w firmach pozwala na wczesne wykrycie podejrzanej aktywności. Systemy wykrywające intruzów mogą pomóc w zidentyfikowaniu ataku jeszcze przed jego pełną realizacją.

Ataki ransomware to poważne zagrożenie, które może dotknąć każdego użytkownika internetu – od osób prywatnych po duże korporacje. Skala tych ataków oraz ich szkodliwość sprawiają, że ochrona przed ransomware powinna być priorytetem w każdym przedsiębiorstwie i wśród użytkowników indywidualnych. Regularne tworzenie kopii zapasowych, aktualizowanie oprogramowania, stosowanie oprogramowania antywirusowego, a także edukacja użytkowników to podstawowe kroki, które mogą pomóc w ochronie przed tym groźnym rodzajem złośliwego oprogramowania. Pamiętajmy, że im bardziej świadomi i będziemy, tym mniejsze ryzyko utraty danych.

Konsultacje techniczne zostały udzielone przez pracowników zajmujących się cyberbezpieczeństwem z Megaserwis S.C. oraz Raid Recovery Lab